چهارشنبه سوري بين حلّيِّت و تحريم 

 چند روزي به چهارشنبه پر سر و صدا و جنجالي آخر سال نمانده است و چيزي كه در وب سايتها و پايگاه‌هاي خبري بسيار به چشم مي‌خورد، استفتاآتي است كه از مراجع معظم تقليد و عالمان دين، پيرامون چهارشنبه سوري منتشر شده است.

در اين مقال، همّ ما بيان آن فتاوا و تحليل و بررسي آنها براي تبيين علت صدور و مصاديق آن است.

چهارشبنه سوري، جشني است كه آن را منسوب به ايران قديم مي‌دانند و آن كه دقت در آن نشان مي‌دهد كه چيزي فراتر از يك جشن بوده بلكه فرهنگي است كه معتَقَداتي نيز همراه دارد. از اين رو مي‌توان آن را از دو جنبه تحليل كرد:

1- محتواي فرهنگي چهارشنبه سوري

2- چگونگي برپايي جشن چهارشنبه سوري

وقتي خوب به قضيه نگريسته مي‌شود اين جشن فراتر از ترقه و آتش است بلكه اعتقاد به يك بسته فرهنگي است كه مي‌توان اهم آن را چنين برشمرد:

1- نحوست چهارشنبه آخر سال

2- خوش يمني آتش

3- نحوست خاكستر آتشي كه از روي آن پريده‌اند.

4- برآورده شدن حاجات با انجام كارهاي خاص مانند:

الف- قاشق زني

ب – كوزه شكني

ج- پريدن از روي آتش

د- نذر آش و آجيل چهارشنبه سوري

پيامبر اكرم كه بنيان گذار نظم نوين و متكامل تعالي بشر است تمام تلاش خود را براي تغيير همين ملاكها و ذائقه‌ها به كار برده است. ايشان و خاندان پاكش جانفشاني كرده‌اند تا شعور جامعه ترقي يافته و عقل جايگاه خود را از تقليدها و تبعيتها و تعصبها بازپس گيرد.

ابتدا به بررسي بسته‌ي فرهنگي اين جشن مي‌پردازيم:

شايد قديم‌ترها كه رسانه‌ها كمتر بود و تهاجم هاي فرهنگي به اين شكل سازمان نيافته بود چندان نيازي به تحليل اين ماجرا نبود هر چند در آن زمان نيز حكم قضيه همين بود كه امروز هست. اما آنچه ما امروز با آن مواجهيم، شيوه‌هاي نرم تهاجم است كه به صورت هاي مخملين ظهور مي‌كنند تا مقبوليت يابند، كه يكي از اين شيوه‌ها، مخملِ "فرهنگ ملي" است!

سياست گزاران و مهندسان تهاجم در پوشش اين عنوان هر روز سعي در تخريب باورهاي ديني و دور كردن مردم، بخصوص جوانان از دين و فراتر از آن، از تعقل داشته و جامعه را به سوي خرافات پيش مي‌برند. اما خرد جمعي و عقل فعال جامعه بايد به اين سوال ها پاسخ دهد:

1- فرق فرهنگ با خرافات چيست؟

2- ملاك ارزش گذاري فرهنگ ها و سنت ها چيست؟

3- آيا هر چيزي كه از نياكان به يادگار رسيده باشد ارزشمند، و يادگار است؟

داستان زنده به گور كردن دختران در ميان اعراب جاهلي بر هيچ كس پوشيده نيست. اما آيا كسي در ميان اقوام عرب پيدا مي‌شود كه آن را به عنوان يك ميراث فرهنگي و يك سنت باستاني بستايد و زنده‌اش كند؟

قبح اين سنت چنان واضح است كه كسي در پاسخ آن ترديدي ندارد و حتي عرب ها شايد از اينكه اجدادشان چنين كاري انجام مي‌دادند شرمسار باشند. ولي گاهي، زشتي يك مساله با بزرگ نمايي زيبايي‌هاي ظاهري، پوشيده شده، مغفول مي‌ماند. تا آنجا كه عقلاي قوم نيز فريفته‌ي خط و خال مي‌شوند.

ماجراي سنت چهارشنبه سوري از اين دست است، كه مافياي تهاجم به پتانسيل آن پي برده و چند سالي است كه بدان دست ياخته است.

از مردم فهيم، از كاربران فرهيخته سايتِ محترمِ تبيان، از دانش آموزان و دانشجويان كه قائل به ربط و منطق و استدلالند، سوال مي‌كنيم:

1- آتش چگونه خوش بختي مي‌آورد؟

2- روز، چگونه مي‌تواند نحس، و بدبختي‌زا باشد؟

3- زردي رخسار را چطور مي‌توان با سرخي آتش عوض كرد؟

4- خاكستر آن آتشي كه از رويش پريده‌اند و از آن سرخي طلبيده‌اند چرا بايد نحس باشد؟

5- و هزار سوال ديگر...

 بر خلاف آنچه بر سر زبانها نهاده‌اند كه جشن چهارشنبه يك سنت هزارساله ايرانيِ اصيل است، دكتر كورش نيكنام، پژوهشگر آداب و سنن ايران باستان، كه خود نيز به آيين زرتشت است، عقيده دارد كه چهارشنبه سوري هيچ ارتباطي با ايران باستان و زرتشتيان ندارد و شكل گيري اين مراسم را به دوران بعد از اسلام و بعد از حمله عربها به ايران مي‌داند.

و من سوالي ديگر مطرح مي‌كنم: اگر كسي بگويد پدران من براي خوش بختي سرشان را به سنگ مي‌زدند، آيا بايد اعتقاد داشت كه چون آنها به چنين چيزي معتقد بودند و عمل مي‌كردند پس درست است؟ و بايد آن را زنده نگه داشت و از آن حاجت طلبيد؟

آنكه به دنبال زنده كردن اين سنت هاست، يا سناريو پرداز تهاجم است كه به دنبال تخريب باورهاي صحيح و منحرف كردن جامعه از تعقل است و يا ملي‌گرايي است كه ندانسته آب به آسياب دشمن مي‌ريزد. اينجاست كه وظيفه خطير متوليان فرهنگي و رسانه‌هاي جمعي هويدا مي‌شود كه بايد بكوشند بي تحقيق دست به كار نشوند و عمال منويات دشمنان نگردند.

اكنون خوب است به سوال هايي كه از خرد جمعي پرسيديم پاسخ دهيم و شايد بهتر باشد اين گونه بگويم كه پاسخ هاي خود را به عقل فعال جامعه عرضه كنيم تا مورد قضاوت واقع شود:

1- فرق فرهنگ با خرافات: فرهنگ ارزشي بايد زنده بماند و خرافات بايد نابود گردد. فرهنگي كه معيارهاي ارزشمندي را داراست خوب بوده و بايد زنده بماند، اما خرافات، دشمن عقل و منطق و جامعه و فرهنگ بوده و بايد نابود شده و از آن پرهيز شود.

2- ملاك ارزش‌گذاري: فرهنگ و سنتي ارزشمند است كه عقلايي بوده و در جهت منفعت جامعه و افراد آن باشد.

3- تكليف آنچه از نياكان رسيده است: همه سنت هايي كه نياكان داشته‌اند نيكو نبوده است و چه بسا، آنان نيز دچار اشتباه و خرافه شده اند و به جرأت مي‌توان گفت كه خطاي آنان بخاطر پايين بودن دانش و بينش، بيشتر از اكنون نيز بوده‌ است. لذا سنتي كه ارزش عقلايي داشته باشد بايد به آن نازيد و زنده نگه داشت و آنچه به دور از عقل است بايد از آن تبري جست.

پيامبر اكرم كه بنيان گذار نظم نوين و متكامل تعالي بشر است تمام تلاش خود را براي تغيير همين ملاك ها و ذائقه‌ها به كار برده است. ايشان و خاندان پاكش جانفشاني كرده‌اند تا شعور جامعه ترقي يافته و عقل جايگاه خود را از تقليدها و تبعيت ها و تعصب ها بازپس گيرد. (در ادامه، تبيين اين مطلب را از استاد مطهري خواهيد خواند)

آنچه آمد يك سوي قضيه بود. اما تحليل تاريخي اين سنت نيز آن را مخدوش نشان مي‌دهد. بر خلاف آنچه بر سر زبانها نهاده‌اند كه جشن چهارشنبه يك سنت هزارساله ايرانيِ اصيل است، دكتر كورش نيكنام، پژوهشگر آداب و سنن ايران باستان، كه خود نيز به آيين زرتشت است، عقيده دارد كه چهارشنبه سوري هيچ ارتباطي با ايران باستان و زرتشتيان ندارد و شكل گيري اين مراسم را به دوران بعد از اسلام و بعد از حمله عربها به ايران مي‌داند. او مي‌گويد:

«در ايران باستان هفت روز هفته نداشتيم. در ايران كهن هر يك از سي روز ماه، نامي ويژه دارد، كه نام فرشتگان است. شنبه و يكشنبه و... بعد از تسلط اعراب، به فرهنگ ايران وارد شد. بنابراين، اينكه ما شب چهارشنبه‌اي را جشن بگيريم (چون چهارشنبه در فرهنگ عرب روز نحس هفته بوده) خودش گوياي اين هست كه چهارشنبه سوري بعد از اسلام در ايران مرسوم شد.

براي ما سال ۳۶۰ روز بوده با ۵ روز اضافه ( يا هر چهار سال ۶ روز اضافه ). ما در اين پنج روز آتش روشن مي كرديم تا روح نياكانمان را به خانه هايمان دعوت كنيم.

بنابراين، اين آتش چهارشنبه سوري بازمانده آن آتش افروزي ۵ روز آخر سال در ايران باستان است و زرتشتيان به احتمال زياد براي اينكه اين سنت از بين نرود، نحسي چهارشنبه را بهانه كردند و اين جشن را با اعتقاد اعراب منطبق كردند و شد چهارشنبه سوري.»1

لازم به ذكر است كه از ديدگاه اسلامي ايام هيچ نحوستي ندارند و خوب و بد همه از افعال آدمي است. و نحوستي كه به چهارشنبه نسبت داده مي‌شود مربوط به فرهنگ اقوام عرب بوده نه فرهنگ اسلام عزيز. اين آموزه را در روايات اهل بيت فراوان داريم.

با توجه به اين بيانات، مي‌توان چند نكته را مورد توجه قرار داد:

1- سنت اصيل ايراني بودن آن مورد خدشه است. (قابل توجه ملي‌گرايان)

2- برخاسته از يك سنت زرتشتي است. (قابل توجه مسلمانان)

3- هيچ مبناي علمي و عقلي ندارد. (فراخواندن ارواح مردگان!!)

لازم به ذكر است كه از ديدگاه اسلامي، ايام هيچ نحوستي ندارند و خوب و بد همه از افعال آدمي است. و نحوستي كه به چهارشنبه نسبت داده مي‌شود مربوط به فرهنگ اقوام عرب بوده نه فرهنگ اسلام عزيز. اين آموزه را در روايات اهل بيت فراوان داريم:

حسن به مسعود مى‏گويد: به محضر مولايم حضرت ابوالحسن الهادى عليه‏السلام رسيدم. در آن روز چند حادثه ناگوار و تلخ برايم رخ داده بود؛ انگشتم زخمى شده و شانه‏ام در اثر تصادف با اسب سوارى صدمه ديده و در يك نزاع غير مترقبه لباسهايم پاره شده بود. به اين خاطر، با ناراحتى تمام در حضور آن گرامى گفتم: عجب روز شومى برايم بود! خدا شرّ اين روز را از من باز دارد! امام هادى عليه‏السلام فرمود: اى حسن! اين [چه سخنى است كه مى‏گويى] با اين كه تو با ما هستى، گناهت را به گردن بى‏گناهى مى‏اندازى! [روزگار چه گناهى دارد!]»

حسن بن مسعود مى‏گويد: با شنيدن سخن امام عليه‏السلام به خود آمدم و به اشتباهم پى بردم. گفتم: آقاى من! اشتباه كردم و از خداوند طلب بخشش دارم. امام فرمود: اى حسن! روزها چه گناهى دارند كه شما هر وقت به خاطر خطاها و اعمال نادرست خود مجازات مى‏شويد، به ايام بدبين مى‏شويد و به روز بد و بيراه مى‏گوييد! حسن گفت: اى پسر رسول خدا!، براى هميشه توبه مى‏كنم و ديگر عكس العمل رفتارهايم را به روزگار نسبت نمى‏دهم. امام در ادامه فرمود:  اى حسن! به طور يقين خداوند متعال پاداش مى‏دهد و عقاب مى‏كند و در مقابل رفتارها در دنيا و آخرت مجازات مى‏كند.»2

امام صادق عليه السلام فرمودند: صدقه بده و هر روز كه خواهى سفر كن. 3

حَمّاد بن عثمان مي‌گويد به امام صادق عليه السلام گفتم: آيا مسافرت در روزي مثل چهارشنبه كراهت دارد؟ فرمود: هر وقت خواستى صدقه بده و به سفر برو و آية الكرسى بخوان. 4

اما تحليل چگونگي برگزاري جشن چهارشنبه

آنچه امروز با آن مواجهيم، آسيب هاي اجتماعي، اقتصادي است كه در پي شيوه برگزاري اين جشن ها گريبانگير جامعه شده است كه بي شك در راستاي اهداف دشمنان و مهاجمان بوده كه به دست خود به دامن خويش مي‌زنيم.

ضررهاي مالي و جاني آن با گزارشاتي كه در اين ايام از سوي رسانه‌ها ارائه مي‌شود بر همگان آشكار است و اصلا نياز به گزارش ندارد كه همه لااقل هراس تركيدن ترقه‌‌هاي مهيب را به جان چشيده‌اند. اين بخش به دليل وضوح و ملموس بودن نيازي به اطاله‌ي كلام ندارد.

آيت‌الله جعفر سبحاني در مورد چهارشنبه سوري مي‌گويد: قرآن مجيد مي‌فرمايد يكي از اهداف بعثت پيامبر اين است كه غل و زنجيري كه بر افكار مردم بسته شده بود را باز كند. مراد از غل و زنجير آداب و رسوم جاهلي است كه هيچ اثري در اخلاقيات و زندگي انسان ندارد از اين رو پيامبر اسلام تمام رسوم جاهليت كه به ضرر انسان بود را لغو كرد. چهارشنبه سوري به نحوي كه در ايران رسم شده جهل است و ضررهاي آن براي همه مشهود است.متاسفانه به خاطر همين رسوم غلط، جوانان زيادي زخمي و كشته مي‌شوند و پدران و مادران آنها در سوگ آنها مي‌نشينند.

و اكنون بيان و تحليل فتاواي فقهي:

هر كاري كه از انسان سر مي‌زند، از نظر فقهي يكي از پنج صورت را دارد:

1- يا مباح است. يعني انجام و ترك آن اشكالي ندارد و شخص در آن مختار است مانند آب خوردن

2- يا مستحب است.  يعني انجام آن به نفع شخص است اما هيچ اجباري بر آن نيست مانند مسواك زدن

3- يا مكروه است. يعني انجام آن به ضرر شخص است اما هيچ اجباري بر ترك آن نيست مانند در حال سيري غذا خوردن

4- يا حرام است. يعني آنقدر مضر است كه شخص مجاز به انجام آن نيست مانند خودكشي يا ضرر زدن به خود يا ديگران.

5- يا انجام آن واجب است. يعني آنقدر منفعت آن ضروري است كه حتما بايد انجامش داد مانند حفظ جان.

اما ملاك تشخيص نفع ها و ضررها، شرع مقدس اسلام و بعد از آن عقل سليم است و علت ترتب عقل بر شرع كوتاه قدي آن در تشخيص تمام مصالح و مفاسد است. كار فقيه كه ما آن را با نام مجتهد يا مرجع تقليد نيز مي‌شناسيم استخراج همين ملاكها از منابع آن يعني كتاب خداوند تبارك و تعالي و فرموده‌هاي مفسران آن يعني احاديث پيامبر اكرم و اهل بيت مكرم ايشان است.

با دست‌يابي به اين ملاكها و قوانين، تشخيص موضوعات و مصاديق آنها بسيار ساده بوده و هر كسي مي‌تواند آن كليات را در موضوعات جزئي روزمره و جديد تطبيق داده و حكم آن را استخراج كند. از اين روست كه گفته مي‌شود كار فقيه استخراج احكام كلي است و تشخيص مصاديق و تطبيق احكام بر موضوعات بر عهده خود مكلفين است.

حال احكام كلي درباره موضوع صحبت ما:

1- حقوق افراد محترم بوده و آزار ديگران حرام است.

2- اعتقاد به خرافات و پرداختن به آن حرام است.

3- انجام امور خطرناك براي كه احتمال آسيب براي فرد و جامعه دارد حرام است.

با اين مقدمه تكليف كارهاي كه در اين جشن صورت مي‌پذيرد مشخص مي‌شود:

1- ساخت مواد منفجره براي اين منظور

2- خريد و فروش مواد منفجره براي اين امر

3- استفاده از مواد منفجره در اين مراسم

4- اعتقاد به خرافات

5- برپايي مراسم هاي خرافي

6- تبليغ و ترويج خرافه

تمام اين عناوين منع عقلي و شرعي دارد و منظور از منع شرعي همان حرمت است. بنابر اين وقتي در اين باره از مراجع سوال مي‌شود آنان نيز حكم به حرمت مي‌دهند. اما حتي بدون پرسش از ايشان نيز حكم اين امور مشخص بود و  افرادي كه مي‌خواهند دست به اين كارها بزنند، اگر به عمل خود و حكم آن توجه داشته باشند خواهند فهميد كه مصداق كار ناشايست و حرام است.

نظر فقها و مراجع معظم:⁵

حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي؛

 نظر جنابعالى درباره چهارشنبه سورى چيست؟ جواب: علاوه بر آنكه هيچ مبناى شرعى ندارد، مستلزم ضرر و فساد زيادى است كه مناسب است از آنها اجتناب شود.

حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي: منفعت حاصل از خريد و فروش مواد محترقه حرام است.

حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي با تأكيد بر اينكه چهارشنبه سوري يك مراسم خرافي برگرفته از آيين غلط گذشتگان است و در فرهنگ اسلامي هيچ جايگاهي ندارد، يادآور شد: بايد سنت هايي چون ديد و بازديد، صله رحم، كمك به ديگران ترويج شود و نبايد تسليم سنت هاي خرافي گذشتگان شويم. خريد و فروش، حمل و نقل مواد محترقه كه به منجر به ايجاد حادثه و مصدوم شدن ديگران مي‌شود جايز نبوده و منفعت حاصل از آن نيز حرام است.

آيت‌الله العظمي بهجت (ره) : اين كارها مشروعيت ندارد.

تعبير قرآن تبعيت كوركورانه از گذشتگان، از پدران، مادران، آباء و اجداد است اين هم از موضوعاتي است كه قرآن روي آن زياد تكيه كرده است و آن را منشأ لغزشهاي بشر مي داند و سخت انتقاد مي كند. مثلا مي گويد: آنها چنين مي كويند:

«انا وجدنا آبائنا و جدنا آبائنا علي امه و انا علي آثارهم مقتدون»؛ اينها مي گويند: ما پدران خودمان را بر يك طريقه‌اي يافته‌ايم و ما هم همان طريقه پدران خودمان را مي گيريم و مي رويم ، و به تعبير امروز سنت گرائي.

آيت‌الله العظمي سيستاني: اموري كه به جامعه ضرر مي‌زند و موجب ايذاء مردم است مانند استعمال ترقه و خريد و فروش آن جايز نيست.

آيت‌الله العظمي فاضل لنكراني (ره) : در فرض مزبور كه داراي خطرات جاني و مالي است و موجب اذيت و آزار ديگران است و مخالف مقررات و قانون و نظم جامعه است جايز نيست.

آيت‌الله العظمي ميرزا جواد تبريزي(ره): هيچ يك از اين امور، رجحان شرعي ندارد و تشويق مردم به اين مورد تشويق به دنيا و غافل كردن از آخرت است و اين كه تصور مي‌كنند اين امور مردم را به حفظ وطن و عزت وا مي‌دارد، تصوري باطل است. آنچه مردم را به عزت مي‌رساند و به حفظ وطن وا مي‌دارد ايمان است و بس.

آيت‌الله علوي‌ گرگاني: چهارشنبه سوري يكي از سنت‌هاي غلط است كه از لحاظ عقلي و شرعي هيچگونه جايگاهي ندارد و از رسوم جاهليت است و لذا لازم است كه مؤمنين از برپايي اينگونه برنامه‌ها اجتناب كنند. مخصوصاً اگر مشتمل بر محرمات باشد و در صورتي كه موجب وحشت مردم و زيان و ضرر شود، ضمانت هم دارد.

حضرت آيت‌الله صافي گلپايگاني: استفتاء جمعي از مردم در خصوص استفاده از مواد محترقه در ايام نوروز: چنانچه اين مواد موجب آزار مردم باشد، حرمت آن شديدتر است و مراسم چهارشنبه سوري از اين قبيل است و چون استفاده از اين مواد،از مصاديق لهو و اسراف است ،جايز نمي باشد.

وي همچنين در پاسخ به استفتائي در خصوص شركت در مجالس صوفيان و مدعيان عرفان ، بيان داشته است كه افكار آنها انحرافي است و شركت در مجالس آنان حرام و ترويج باطل است.

نظر علما و دانشمندان درباره حرمت پرداختن به خرافات:

آيت الله سبحاني در گفتگو با خبرگزاري مهر:

آيت‌الله جعفر سبحاني در مورد چهارشنبه سوري مي‌گويد: قرآن مجيد مي‌فرمايد يكي از اهداف بعثت پيامبر اين است كه غل و زنجيري كه بر افكار مردم بسته شده بود را باز كند.

مراد از غل و زنجير آداب و رسوم جاهلي است كه هيچ اثري در اخلاقيات و زندگي انسان ندارد. از اين رو پيامبر اسلام تمام رسوم جاهليت كه به ضرر انسان بود را لغو كرد. چهارشنبه سوري به نحوي كه در ايران رسم شده جهل است و ضررهاي آن براي همه مشهود است.متاسفانه به خاطر همين رسوم غلط، جوانان زيادي زخمي و كشته مي‌شوند و پدران و مادران آنها در سوگ آنها مي‌نشينند.

آيت‌الله سبحاني با بيان اينكه عقل و شرع به هيچ وجه اين آداب غلط را نمي‌پسندد تصريح كرد: همه انبيا و اولياي الهي آمدند تا با خرافات مبارزه كنند و چهارشنبه سوري هم نوعي خرافه است. بايد از اصالتهايي كه موجب پيشرفت ملت ما مي‌شود محافظت كرد.

آيت‌الله سبحاني با اشاره به برخي اعمالي كه در چهارشنبه سوري انجام مي‌شود تصريح كرد: پريدن روي آتش و گفتن برخي جملات و... به هيچ وجه درست نيست.

ايشان از همه مردم خواست كه در روز چهارشنبه آخر سال مراقب اعمالشان باشند و دچار مسائل خلاف شرع و عقل نشوند.6

عاشورائيان و صاحب الزمانيان ! شما كه هميشه و در فرصت هائي مثل تقارن عاشورا و نوروز هويت اسلامي خود را به نمايش گذارده و نشان داده ايد آنچه پيش شما اصل است و همه هدفها و حركتها و افتخارات و برنامه ها و شعارها بايد به سوي آن و براي آن و بر گرفته از آن باشد ، اسلام و ولايت اهل بيت عليهم السلام است روي سخن و عرائضم با شما است با آن عده اي كه در عوالم معلومي سير مي كنند و مي خواهند با كارهائي مثل پريدن از روي آتش ، سنت هاي مرده را زنده كنند حرفي نداريم ، «ذرهم يأكلوا و يتمتعوا و يلههم الامل فسوف يعلمون».

استاد شهيد مطهري

قرآن منشأهايي براي فكرهاي بي ريشه كه آنها را به درختان بي ريشه تشبيه مي كند ذكر مي كند. يكي از آنها تقليد است. البته قرآن با كلمه تقليد مطلب را بيان نكرده است با تعبير ديگر بيان بيان كرده است.

تعبير قرآن تبعيت كوركورانه از گذشتگان، از پدران، مادران، آباء و اجداد است. اين هم از موضوعاتي است كه قرآن روي آن زياد تكيه كرده است و آن را منشأ لغزش هاي بشر مي داند و سخت انتقاد مي كند. مثلا مي گويد: آنها چنين مي گويند:

«انا وجدنا آبائنا و جدنا آبائنا علي امه و انا علي آثارهم مقتدون»

اينها مي گويند: ما پدران خودمان را بر يك طريقه‌اي يافته‌ايم و ما هم همان طريقه پدران خودمان را مي گيريم و مي رويم، و به تعبير امروز سنت گرائي.

حالا اين تعبير صحيح است يا غلط، و بهتر از اين هم مي توانستيم تعبير پيدا كنيم . به هر حال اين كلمه امروز رايج شده است. قرآن سنت گرائي را محكوم مي كند اما اشتباه نشود! ضد سنت گرائي را هم قرآن محكوم مي كند هر دو را محكوم مي كند چطور؟

قرآن فقط عقل گرائي و منطق گرائي را تأئيد مي كند. قرآن مي گويد: هر امر به اصطلاح قديمي و هر سنت قديمي را به دليل آن كه گذشتگان ما چنين مي كرده اند ، نياكان ما اين چنين بوده اند و ما بايد راه نياكان خودمان را برويم انجام دادن آن محكوم است ، چرا؟ مي گويد ممكن است نياكان اشتباه كرده باشند ممكن است نياكان عقل و شعور نداشته باشند آن كه دليل نمي شود.

نياكان ما در گذشته چنين مي كرده اند ، ما هم چنين مي كنيم ، چهار شنبه آخر اسفند مي شود بسياري از خانواده ها (كه بايد بگوئيم: خانواده هاي نادان) آتشي و هيزمي روشن مي كنند، بعد آدم هاي سر و مر و گنده از روي آتش مي پرند : اي آتش زردي من از تو ، سرخي تو از من ! اين چقدر حماقت است، كه مي پرسيم: چرا چنين مي كنيد؟

 مي گويند: يك سنتي است ميان مردم ، از قديم پدران چنين مي كرده اند. قرآن مي گويد: «او لو كان آباءوهم لا يعقلون شيئا»

اگر هم از پدران گذشته تان چنين كاري مي كردند شما وقتي مي بينيد يك كار احمقانه است و دليل حماقت پدران شماست رويش را بپوشانيد. چرا اين سند حماقت را سال به سال تجديد مي كنيد؟ اين فقط يك سند حماقت است كه كوشش مي كنيد اين سند حماقت را هميشه زنده نگه داريد مائيم كه چنين پدر و مادرهاي احمقي داشته ايم. او لو كان آباءوهم لا يعقلون شيئا.

حضرت آيت الله العظمي صافي گلپايگاني

امت بزرگ و مسلمان ايران، شيعيان و جوانان متعهد و مخلص! فرزندان قرآن و نهج البلاغه، امت توحيد، امت حق و عدل و صدق و صلح ! امت محمد صلي الله عليه و آله و شيعه حضرت علي عليه السلام! برادران و خواهراني كه اسلاميت را مليت، هويت و افتخار خود مي دانيد و در ميدان هاي مختلف، همواره با آن ابراز وجود و اعلام موجوديت مي كنيد و سر افراز و بلند به اسلام، به شعائر اسلام، به التزام و احكام اسلام و مدنيت اسلامي مي باليد! عاشورائيان و صاحب الزمانيان! شما كه هميشه و در فرصت هائي مثل تقارن عاشورا و نوروز هويت اسلامي خود را به نمايش گذارده و نشان داده ايد آنچه پيش شما اصل است و همه هدف ها و حركت ها و افتخارات و برنامه ها و شعارها بايد به سوي آن و براي آن و بر گرفته از آن باشد، اسلام و ولايت اهل بيت عليهم السلام است روي سخن و عرائضم با شما است با آن عده اي كه در عوالم معلومي سير مي كنند و مي خواهند با كارهائي مثل پريدن از روي آتش، سنت هاي مرده را زنده كنند حرفي نداريم، «ذرهم يأكلوا و يتمتعوا و يلههم الامل فسوف يعلمون».

روي سخن با شما برادران – فرزندان علي عليه السلام – و خواهران – دختران فاطمه زهرا سلام الله عليها است- و البته مراسم خرافي مثل چهار شنبه سوري، مناسب با شأن و مقام ، درك ، بصيرت و معرفت مردم شريف و مسلمان ايران نيست و كساني كه در اين مراسم شركت مي كنند اكثرا نا آگاه و بي اطلاع مي باشند و گروهي غرضشان ضربه زدن به هويت اسلامي جامعه است ، در پشت ترويج اين هويت زدائي روشنفكر نماها و برخي نويسندگان و مطبوعات ملي گرا ، شعار و دستگاههاي تبليغاتي بيگانه قرار دارند.

اينها در گوشه و كنار دنياي اسلام، به اسم ميراث و سنت هاي باستاني فرهنگ هاي جاهلي آنها را مطرح مي كنند. مثلا در ايران در عصرهاي قبل از اسلام، در مصر دوره هاي فرعون ها و زمان هائي كه عروسي فيل و آن خرافات عجيب و غريب رائج بود و در اين سو و آن سوء و هر جا دستشان برسد براي كم رنگ كردن فرهنگ اسلام و مدنيت اسلامي تلاش مي كنند.

هم اكنون مسأله حجاب در فرانسه و ضديت با حقوق اوليه زن هاي مسلمان، عمق اين توطئه ها را نشان مي دهد. فرهنگ چهارشنبه سوري، فرهنگ ضد حجاب، فرهنگ به اصطلاح ملي گرائي، مبارزه با مدارس ديني، فشار شديد آمريكا بر حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي عليه ايران اسلامي، اوضاع مسلمين و افغانستان و عراق و ده ها مسائل ديگر، همه حركت در خط استيلا بر عالم اسلام و محو مدنيت آن مي باشد و همه در يك مسير قرار دارد.

مسلمانان در چنين شرائطي بايد اتحاد و آگاهي و ايستادگي و هوشياري خود را حفظ كنند و از مواضع و سنت هاي خود عقب نروند هدف دشمن را از احياي عادت كهن و مرده كه چهار شنبه سوري در ايران نمونه اي از آن است ترك نمائيد.

در خاتمه لازم به تذكر است كه شنيده شد بعضي مسئولين به عنوان كنترل و دفع افسد به فساد در مقام رسميت دادن به مراسم چهار شنبه سوري بر آمده اند.

حقير اين اقدام را كه حكايت از ضعف نيروهاي كنترل كننده ي نظم مي باشد خلاف مصلحت و حركت در مسير همان برنامه‌ي چهار شنبه سوري و رسميت دادن به آن مي دانم.